Amerika'daki Prof. Derya Unutmaz:En Az 1yıl

Örgütün açıklamasına göre bir çalışma Faz 2, iki çalışma ise Faz 1 test aşamasında. Peki, nedir Faz 1, Faz 2 aşamaları? Aşı üretimi için hangi aşamalardan geçilmeli? Bu aşamalar ne kadar sürer?

ABD’de yaşayan Jackson Laboratuvarı baş araştırmacısı, Prof. Dr. Derya Unutmaz euronews Türkçe'nin sorularını yanıtladı. İmmünoloji (Bağışıklık Bilimi) Uzmanı Unutmaz, aynı zamanda Covid-19 üzerine de çalışmalar yürüten bir isim.

'Aşı geliştirmeyi insanlar biraz hafife almış gibi'

İnsanların aşı geliştirme sürecini hafife aldığını vurgulayan Prof. Dr. Unutmaz, bu durumu şöyle açıklıyor: "Daha bu virüsü henüz anlamamış durumdayız. Henüz nasıl bir bağışıklık yaptığını, geliştirdiğini dahi bilmiyoruz. Ama şunu biliyoruz; birçok insan bu virüsü atlatıyor ve vücudunda bir şekilde bir bağışıklık oluşuyor. Bu bağışıklığın bir kısmı antikorlar ve akıllı füzeler dediğimiz başka savunma mekanizmalarından oluşuyor. Bunları önce çok iyi anlamamız lazım ki aşının prensibi budur. Yani eğer siz virüsü vücudunuzdan atamıyorsanız, o virüs için aşı geliştirmek çok zordur."

İmmünoloji uzmanı Unutmaz şu anki yapılan aşı çalışmalarının mantığını şöyle anlatıyor: "Örnek vereyim HIV virüsü, yani AIDS virüsü. Kırk yıl oldu ve inanılmaz çalışmalar yapıldı. Biz de bu konuda baya çalıştık henüz aşısı geliştirilemedi. Çünkü vücut bu virüsü nasıl atacağını bilmiyor. Yani o savunma mekanizmamız yok. Fakat Covid-19 için böyle bir şey olduğunu düşünmüyoruz. Önce bunu anlamamız lazım. Şu an yapılan aşı çalışmalarının çoğunluğu şöyle; virüsün yüzeyinde bir anahtar var buna yüzey proteini diyoruz. Bu anahtarın hücrenin kilidini açıp hücrenin içine girmesi lazım. Eğer siz vücudun savunma sistemini aşılarsanız, diyelim ki vücudunuzun savunma sistemi bu akıllı füzeleri üretsin ve bu anahtara bağlansın hücrenin içine girmesini önlesin bu prensip bildiğimiz bir prensip bu bakımdan insanlar bunu deniyorlar."

Aşı ne kadar zamanda üretilebilir? Hangi aşamaların tamamlanması gerekir?

Aşının geliştirme aşamasını birçok şirketin aştığını belirten Unutmaz, potansiyel aşıların yan etkileri üzerinde durulması gerektiğinin altını çiziyor ve şu an yaklaşık beş klinikte denemelerin başladığını söylüyor.

Unutmaz şu an denemelerin Faz 1 aşamasında olduğunu ancak, 50, 100 kişilik gruplarda aşının test edildiğini belirtiyor: "Bu Faz 1 dediğimiz çalışmalar şu anda yapılıyor. Ondan sonra Faz 2, Faz 3 çalışmaları yapmamız lazım. Bunları on binlerce insan üzerinde denememiz gerekiyor. Çünkü şöyle yapacaksınız; on bin kişiye aşıyı vereceksiniz, diğer on bin kişiye aşı içinde olmayan formülü vereceksiniz. Ve bir süre bekleyeceksiniz. O aşı verdiğiniz on bin kişiden sonra kaç kişi tekrar kapacak. On bin aşı verdiğiniz kişiden beş kişi enfekte oldu, vermediklerinizden elli kişi enfekte oldu. O zaman istatistiksel olarak aşı gerçekten bu virüse karşı koruyormuş diyebilirsiniz. Bir de beklemeniz lazım ne kadarlık bir süreçse. Yani özetlemek gerekirse bu aşı çok yönlü. Dünyada bir çok ülkenin ortak olarak çalıştığı bu süreç içerisinde umut verici çalışmalar var. Ama birisi size derse ki biz aşıyı bulduk, üretiyoruz ve bunu uygulayacağız bu kesinlikle mümkün olmayan bir şey."