Amerika'dan Bitlis'e William Saroyan
Bitlis'ten Amerika'ya göç etmiş Ermeni bir ailenin çocuğu olan William Saroyan babasının yaşadığı Bitlis'e gelirken bu yöreyi kitaplaştırdı. Ermenilerin bölgede yaşam tarzını yalın bir dille anlatan Saroyan'ın kitabı en çok okunanlar arasında yer aldı.
Amerikalı yazar William Saroyan'ın yaşamı, yazarlığı ve ailesinin memleketi olan Bitlis ile olan ilişkisine dair çeşitli yazıları, fotoğraflar eşliğinde okura sunuyor. Kitapta aynı zamanda, Saroyan'ın Bitlis isimli oyunu da bulunuyor. Saroyan'ın 100. doğum yıldönümü vesilesiyle hazırlanan çalışmada, Ara Güler, Aziz Gökdemir, Dickran Kouymjian, Bedros Zobyan, Fikret Otyam, Garig Basmadjian ve Stephen D. Calonne'un yazıları da yer alıyor.
Bu kitapta bir araya getirilen yazılar, Saroyan'ın 1964 yılındaki Bitlis gezisine odaklanmalarının yanı sıra, yazarın iç dünyasına dair ilginç ayrıntılar da barındırıyor.
“Saroyan'ın yazar kimliğini, kişiliğini, sanatçı ruhunu ve görüşlerini yansıtan, doğumunun 100. yıldönümüne adanmış bir kaynak kitap.
Saroyan'ın 1964'te yapmış olduğu Anadolu ve Bitlis gezisinin izleri, ona eşlik eden Cumhuriyet gazetesi yazarı, fotoğraf sanatçısı Fikret Otyam ile Marmara gazetesi editörü Bedros Zobyan'ın kalemlerinden aktarılıyor.
Şair Garig Basmadjian'la yaptığı uzun söyleşi, onun hayata, fikirlerine ve sanatına yönelik ipuçları sağlıyor.
Kitabın sonunda yer alan fotoğraf albümü de derlemeyi zenginleştiren bir başka unsur.” Arka Kapak Yazısı
William Saroyan Kimdir?
Bitlis'ten Amerika'ya göç etmiş Ermeni bir ailenin çocuğu olan William Saroyan California, Fresno'da doğdu. Üç yaşındayken babası ölünce diğer iki kardeşiyle beraber beş yıl yetimhanede, annelerinden ayrı yaşadılar. Anneleri Takoohi bir konserve fabrikasında iş bularak çocuklara bakacak duruma gelince aile Fresno'da tekrar bir araya geldi. Annesinin tüm fedakârlıklarına rağmen William'ın okul ve eğitimle arası hiç iyi olmadı. Evde bulduğu babasının yazılarının da etkisiyle küçük yaşta yazar olmayı kafasına koydu. Hepsi kısa süren birkaç farklı iş deneyiminden sonra San Francisco Telgraf Şirketi'nde memur olarak çalışmaya başlayan Saroyan 1933 yılında ilk öykülerini Ermeni dergisi Hairenik'te yayımlatmayı başardı. Ertesi yıl Story dergisinde yayımlanan ''Uçan Trapezdeki Cesur Genç Adam'' (The Daring Young Man on the Flying Trapeze; 1934) adlı öyküsünü yazdı. Açlıktan ölmek üzere bir yazar üzerine kurulu öykünün yer aldığı derleme yayımlandığında edebiyat çevreleri tarafından büyük ilgiyle karşılandı. Aram Garoghlanian adında bir çocuğu, ailesini ve yaşadığı yerdeki renkli kişilikleri öykülediği ''Aram Derler Adıma'' (My Name is Aram; 1940) kitabıyla Saroyan'ın ilk öykülerinden beri fark edilen özgün tarzı pekişmiş oldu. Her defasında insanı anlamaya ve anlatmaya çabaladığı içten, süssüz, akıcı, coşkulu bu yazım tarzı sonraları kendi adıyla ''Saroyanesque'' olarak tanımlandı.
İnsanlara ilettiği telgraflar sonunda onların acı ve neşelerine tanık ve ortak olan genç telgrafçı Homer'in öyküsünü anlattığı ''İnsanlık Komedisi'' (The Human Comedy; 1943) Saroyan'ın roman tarzında en başarılı yapıtı oldu. Aynı yıl yapımcı Louis B Mayer'in ilgisini çeken romandan uyarlanan Mickey Rooney ve Frank Morgan'ın başrollerinde oynadığı film büyük ilgi görerek Saroyan'a en iyi özgün öykü dalında Oscar ödülü kazandırdı. Saroyan öykü ve romanlarını yanı sıra oyunlarıyla çok başarılı olarak bir çok ödül aldı, hatta Pulitzer'i fazla ticari bulduğunu söyleyerek reddetti. Ara Güler yazarlığına hayran olduğu Tennessee Williams'la bir sohbeti sırasında Williams'ın favori oyun yazarının o zamana kadar sadece öykülerinden tanıdığı soydaşı Saroyan olduğunu öğrendiğinde çok şaşıracaktı. Her zaman etnik bir yazar olarak anılmış olan Saroyan'ı benzerlerinden ayrıştıran en büyük özelliği egzotikliğe kaçmadan bu etnik vurguyu evrenselleştirebilmesi oldu. Son yıllarını yazarak ve seyahat ederek geçiren Saroyan 1964 yılında Türkiye'ye gelerek ata toprağı Bitlis'i ziyaret etti. Bu ziyaret sırasında tanıştığı yazar dostları başta Yaşar Kemal ve Fikret Otyam'la kalıcı dostluklar kurdu. Yazarın doğumunun yüzüncü yılında Aras Yayıncılık tarafından yayımlanan ''Amerika'dan Bitlis'e William Saroyan'' kitabında hem Saroyan'ın hem de onunla bu deneyimi paylaşanların tanıklıkları bir araya getirildi. Son yıllarının büyük kısmını Paris'te geçiren Saroyan 1981 yılında doğduğu yer Fresno'da kanserden yaşamını yitirdi.